Yunan Radyo ve Televizyon Kurumu ERT'ye konuşan Dimetoka Belediye Başkanı Romilos Hacıyanoğlu, 2017 yılındaki yangında büyük zarar gören caminin 2025 yılında ziyarete açılacağını belirtti.
Hacıyanoğlu, yıllardır ziyarete kapalı tutulan caminin minaresinin korunması için özel bir sistem kurulacağını aktardı.
Balkanlar ve Avrupa'daki en önemli mimari ve dini eserlerden biri olan Batı Trakya'nın Meriç iline bağlı Dimetoka'daki tarihi Beyazıt Camisi aynı zamanda Çelebi Sultan Mehmet Camisi olarak da biliniyor.
Beyazıt Camisi'nde, 22 Mart 2017'de sabahın erken saatlerinde çıkan yangında alevler, iç kısmının büyük bölümü ahşap olan yapıyı hızla sarmıştı. İtfaiye ekiplerinin müdahalesine rağmen uzun süre söndürülemeyen yangında caminin iç kısmında büyük hasar meydana gelmişti.
İnşası 1420 yılında tamamlanan cami, Yunan hükümet yetkilileri tarafından sadece Yunanistan'da değil, aynı zamanda tüm Avrupa'da en önemli Müslüman anıtlarından biri olarak kabul ediliyor.
Cami, 1946'dan beri koruma altında bulunuyor.
Çelebi Sultan Mehmed (Beyazıt Camii) Camii'nin özellikleri
- Dimetoka kasabası, Meriç Nehri yakınlarında, Osmanlı’nın eski bir taht merkezi ve sayfiye yeridir. Yıldırım Beyazıt burada doğmuştur.
- Osmanlı Padişahı Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1420 yılında İvaz Paşa’ya yaptırılmıştır.
- Osmanlı’nın Avrupa topraklarındaki ilk camii olup aynı zamanda da en büyüklerindendir.
- Cami, dört pâye üzerine oturtulmuş, kurşun kubbeli ve ahşap çatılı olarak inşa edilmiştir. Harîmi 30x30 ebatlarındadır. Merkezi kubbesi 11 metredir ve 2x2 metre kargir direkler üzerine yapılmıştır. Avlusu yoktur.
- Dört ayak üzerine büyük bir kubbenin oturtulması ilk örneklerdendir. Bu tarz diğer camilere de yansımış ve 40 sene sonra Fatih Camii’nin 26 metrelik kubbesine örnek teşkil etmiştir.
- Taç kapısının yanı sıra sağ ve solda iki kapı daha vardır. Asıl kitabesi taç kapısının üstündedir.
- Büyük kesme taşlardan yapılmıştır. Duvar kalınlıkları 2 metredir. Taşlar, Edirne camilerini besleyen Kartaltepe köfekilerinden oluşmaktadır. Taç kapıya 11 basamakla çıkılmaktadır.
- Minaresi ilk başlarda tek şerefeli olarak cenub köşesi duvarının üzerine inşa edilmiştir, ancak daha sonra bir şerefe daha eklenmiştir.
- Pencere süslemeleri Bursa ve İznik camilerine benzemektedir. Taş işçilikleri ise Edirne Eski Cami’ye benzerlik göstermektedir.
- 1420 yılında cami ibadete açıldı.
- Cami açıldıktan tam 80 yıl sonra Amerika keşfedildi ve 33 yıl sonra da İstanbul fethedildi.
- Osmanlı’da “Mimar” kelimesi ilk defa bu caminin yapımını üstlenen İvaz Paşa için kullanıldı.
- Ünlü Türk seyyahı Evliya Çelebi 1680 yılında Dimetoka’ya gelmiş, camiyi görmüş ve ayrıca toplam 12 adet cami olduğunu kaydetmiştir.
- Edirneli tarihçi Abdurrahman Hibri, Edirne Defterdarı Bâdî efendi v.d. pek çok yazar bu camiden bahsetmiştir.
- Cami 1952 yılına kadar ibadete açık kalmıştır. 1957 yılında Dimetoka kaymakamı caminin anahtarını zorla almış, Yunan Ziraat Bankası bu tarihi camiyi depo haline getirmiş ve içine arpa ve ekin doldurmuştur. Bölgede Türklerin azalmasıyla birlikte, “cami çatısından su alıyor, çökecek!” gerekçesiyle kapatılmış, üzeri de çadırla örtülmüştür. Bölgede yaşayan Türklerin açtıkları davaya rağmen 1952’den bu yana açılmamıştır. İç kısmı tamamen ahşap olduğundan zamanla tahrip olmuştur.
- Son olarak 22.03.2017 gecesi saat 0:30 sıralarında restore edildiği sırada yanmıştır.
- Hala restore edilmeyi bekliyor…
Derleme: İbrahim Baltalı